Voọc chà vá chân đen.

Voọc chà vá chân đen loài đặc hữu của bán đảo Đông Dương

Tổng quan về loài voọc chà vá chân đen.

Linh trưởng Việt Nam có 6 giống với 25 loài và phân loài thuộc 3 họ: họ Cu li (Loridae), họ Khỉ (Cercopithecidae) và họ Vượn (Hylobatidae) bộ Linh trưởng (Primates).

Trong đó có 6 loài đặc hữu cho Việt Nam gồm: Khỉ đuôi dài Côn Đảo (Macaca fascicularis condorensis), Voọc mông trắng (Trachypithecus delacour), Voọc Cát Bà (Trachypithecus poliocephalus poliocephalus), Chà vá chân xám (Pygathrix cinerea), Voọc mũi hếch (Rhinopithecus avunculus), Vượn đen Tây bắc (Nomascus nasutus).

Chà vá chân đen có danh pháp khoa học là Pygathrix nigripes thuộc họ Vượn (Hylobatidae) là loài đặc hữu hẹp của bán đảo Đông Dương, chỉ phân bố tại khu vực phía Nam của Việt Nam và phía Đông của Campuchia. Loài này được tìm thấy ở đông bắc Campuchia và miền Nam Việt Nam.

Các nghiên cứu thực địa gần đây đã chứng minh rằng các quần thể của loài này khá phổ biến trên phạm vi này. Ở Campuchia, chúng chỉ được tìm thấy ở phía đông sông Mekong với phía bắc là huyện Voensei, tỉnh Ratanakiri. Ở miền Nam Việt Nam, loài này phân bố rải rác kéo dài từ huyện Chư Prông, tỉnh Gia Lai ở phía bắc đến Khu Bảo tồn Thiên nhiên Tà Kóu, tỉnh Bình Thuận.

Đặc điểm hình thái và sinh thái của chà vá chân đen.

Chà cá chân đen có thân hình thon nhỏ, với chân tay dài, bộ lông dày và mềm. Lưng màu trắng đen, đầu có màu trắng xám. Hai bên thái dương có viền lông màu nâu đỏ. Mặt nhiều lông dài có màu trắng xám hoặc xám dày tạo thành đĩa mặt.

Vùng da quanh mắt màu vàng cam và từ móng đến mu bàn chân màu đen. Vùng vẹn và đuôi có màu trắng đục thon nhỏ và dài hơn thân. Chà vá chân đen như tên gọi của chúng, chúng có cặp chân với bộ lông đen và hai cánh tay cũng đen.

Hình thái của chà vá chân đen. (Nguồn: Sưu tầm)

Chúng chủ yếu sống trên cây nhưng đôi khi lại xuống dưới đất. Sinh cảnh sống ưa thích là các khu rừng kín thường xanh, rừng kín nửa rụng lá và rừng cây họ Dầu.

Thức ăn chủ yếu của chúng bao gồm: lá non, hạt và hoa quả non. Chúng thích ăn lá non hơn lá chín do dễ tiêu hóa và chứa nhiều protein hơn lá già và thích hoa quả non hơn vì quả chín chứa lượng đường rất dễ gây ra chướng bụng trong quá trình lên men.

Chúng thường kiếm ăn chủ yếu vào buổi sáng sớm hoặc buổi chiều, tối chúng thường đi ngủ trên các cây gỗ cao. Xen kẻ giữa thời gian ăn là thời gian nghỉ ngơi để tiêu hóa thức ăn.

Chà vá chân đen sống thành đàn từ 10 đến 30 con. Khi di chuyển, chà vá dùng cả 4 chi hoặc chỉ di chuyển bằng 2 chi trước, rất hiếm thấy chúng di chuyển bằng 2 chi sau.

Động tác di chuyển của chà vá là bò bằng 4 chi hoặc bám bằng 2 chi trước để di chuyển từ cây này sang cây khác rất linh hoạt. Với những cành ở khoảng cách khá xa chúng bật nhảy thật mạnh để lao về phía trước, sau đó dùng 2 chi trước để bám vào cành để tiếp tục di chuyển.

Tư thế này giúp chà vá chân xám di chuyển nhanh và chạy trốn kẻ thù.

Tình trạng bảo tồn.

Chúng là loài linh trưởng quý được ghi vào danh lục Sách Đỏ thế giới (2012) và Sách Đỏ Việt Nam (2007) xếp vào bậc Nguy cấp – EN (Endangered). Theo nghị định 32/2006/NĐ-CP xếp trong danh lục nhóm IB, nghiêm cấm khai thác và sử dụng.  

Do hậu quả của việc khai thác tài nguyên rừng nên vùng phân bố của loài chà vá chân đen ngày càng bị thu hẹp, trở nên phân tán và mất đi môi trường sống. Thêm vào đó người dân địa phương thường săn bắn loài này làm thực phẩm, nấu cao để sử dụng như một loại thuốc gia truyền, hoặc bán nuôi làm cảnh, thuộc gia làm thú nhồi bông nên số lượng chủng quần của loài suy giảm nghiêm trọng trong những năm vừa qua.

Nguồn tổng hợp: Sơn Bách – Wanee.vn