Hoạt động trong rừng: 4 bài học bổ ích cho trẻ

Không ai có thể phủ nhận những lợi ích mà thiên nhiên mang lại cho con người, đặc biệt trong quá trình phát triển của trẻ. Ngày nay, nhiều người hiểu được tầm quan trọng ấy nên đã cho con em mình tham gia nhiều hơn các hoạt động trong rừng về thiên nhiên như tour du lịch sinh thái, hay những buổi học tập ngoại khóa ngoài trời.

Hơn thế nữa, tham gia làm tình nguyện viên chăm sóc các loài động vật hoang dã tại Vườn quốc gia Bù Gia Mập hay tình nguyện viên bảo vệ rùa biển tại Vườn quốc gia Núi Chúa. Tại đây, trẻ được tiếp xúc, gần gũi hơn với thiên nhiên sẽ rất bổ ích cho sự phát triển toàn diện của trẻ.

Lớp học thiên nhiên: thật sự bổ ích cho trẻ, 1 trong những cách giúp trẻ phát triển toàn diện

Trong bài viết này, Wanee sẽ gửi đến bạn những bài học cơ bản về thiên nhiên khi cho trẻ tham gia hoạt động trong rừng nhé! Điều này sẽ làm cho trẻ hình thành cơ sở bước đầu tìm hiểu về thiên nhiên.

Hoạt động trong rừng – Rừng là gì?

Rừng được biết đến là nơi chứa đựng hệ sinh thái phức tạp, một mạng lưới sự sống – một cộng đồng sinh vật sống năng động, thay đổi liên tục – từ lớp đất bên dưới đến tán cây.

Chúng đóng một vai trò quan trọng trong việc duy trì các dạng sống và bầu khí quyển của hành tinh chúng ta. Rừng cung cấp môi trường sống cho tất cả các sinh vật sống trong đó. Ngoài cây cối, rừng còn được tạo thành từ đất, nước, các loài thực vật khác, động vật, chim và côn trùng. Nhiều sinh vật trong số này phụ thuộc vào các sinh vật sống khác trong rừng để sinh tồn.

Hơn nữa, chúng còn đóng một vai trò quan trọng trong việc trao đổi khí (ví dụ chu trình carbon, nitơ và oxy) trong môi trường. Chu kỳ trao đổi khí rất quan trọng để duy trì bầu khí quyển của chúng ta.

Rừng là một phần không thể thiếu trong các chu trình dinh dưỡng trong môi trường, đảm bảo rằng nước, khoáng chất, khí và các nguyên tố vi lượng được lưu trữ trong thảm thực vật và đất được tái chế để duy trì độ phì nhiêu. 

Các kiểu rừng

Có nhiều loại kiểu rừng và các đặc điểm độc đáo của rừng có liên quan đến các yếu tố như nhiệt độ, lượng mưa, loại đất, độ cao, tần suất và cường độ của các đám cháy cũng như sự tương tác với các quần thể, cộng đồng động – thực vật và con người xung quanh. Những thay đổi trong các điều này có thể ảnh hưởng không chỉ đến kích thước của thực vật mà còn cả loài, sự phân bố, số lượng cá thể trong đó.

Các kiểu rừng tại Việt Nam:

• Rừng kín lá rộng thường xanh nhiệt đới
• Rừng kín lá rộng nửa rụng lá nhiệt đới
• Rừng kín lá rộng rụng lá nhiệt đới
• Rừng thưa cây lá rộng nhiệt đới (rừng khộp)
• Rừng kín thường xanh ẩm á nhiệt đới
• Rừng ngập mặn
• Rừng núi đá vôi
• Rừng lá kim
• Rừng tre nứa

Sự phân tầng của rừng

Nền rừng: Các loài động vật rừng lớn nhất (đặt biệt là lớp thú ”Mammals”) thường sống ở mặt đất. Ở đó, bên dưới thường có chủ yếu là cỏ, lá khô rụng hay cái loại trái, củ quả rớt trên mặt đất: đó được xem là một tấm thảm trên mặt đất rừng, nơi nấm, côn trùng, sâu và các sinh vật nhỏ sinh sống và diễn ra quá trình phân hủy các chất thải bổ sung chất dinh dưỡng cho đất giúp cho quá trình sinh trưởng của thực vật.

Tầng dưới: Môi trường tối hơn và mát hơn này được tìm thấy dưới lá nhưng trên mặt đất. Thực vật trong tầng này đã thích nghi để sống dưới bóng râm của những cây lớn hơn, bao gồm cây bụi, cây nhỏ và cây con (hoặc cây non). Lớp này có thể rất ẩm ướt, vì chúng bị hạn chế bởi ánh sáng mặt trời làm hơi nước đọng lại và chậm bay hơi. Nó cũng có thể là nhà của các loài bò sát, côn trùng và các sinh vật nhỏ khác.

Lớp tán: Phần trên (hoặc tán) của cây cùng với lá của chúng có tác dụng bảo vệ và tạo bóng mát cho phần còn lại của khu rừng. Lớp này thường tràn đầy sức sống. Trong rừng mưa nhiệt đới bao gồm: côn trùng (Insect), chim (Aves), bò sát (Reptila) và thú (Mammal). Phải có những cây có thể cao ít nhất 5 mét mới được xem là rừng và tán cây phải che phủ ít nhất 10% bề mặt.

Tầng tán: Những cây khổng lồ của nó nhô ra cao hơn nhiều so với những cây từ tầng tán ngay bên dưới. Nơi đây thường là nơi trú ngụ của nhiều loài chim lớn như đại bàng, diều hâu,… và côn trùng.

Vòng đời của cây

Hoạt động trong rừng sẽ giúp trẻ hiểu được làm thế nào cây có thể phát triển và những cây mới được hình thành như thế nào. Quả là một điều kì diệu của thiên nhiên đúng không nào.

Giống như tất cả các sinh vật sống, cây cối có vòng đời – từ khi thụ thai (hạt giống), đến khi sinh ra (mầm non), đến giai đoạn phôi thai (cây con), đến khi lớn lên (cây con), trưởng thành (trưởng thành), đến già (suy tàn), và cuối cùng là chết (khúc gỗ bị gãy/mục nát). Bởi vì cây có thể tái tạo, chu kỳ bắt đầu lại một cách nhân tạo thông qua việc trồng trọt hoặc tự nhiên với sự tái sinh của hạt mới.

Để vòng đời diễn ra trọn vẹn, các điều kiện bên ngoài và bên trong phải thuận lợi cho cây. Điều này bao gồm đủ không gian, nước, chất dinh dưỡng và ánh sáng mặt trời cho từng loài. Cơ hội phát triển và sống sót của cây qua một chu kỳ hoàn chỉnh sẽ cải thiện đáng kể với những điều kiện này. 

Tuy nhiên, ngay cả với những điều kiện tối ưu, các áp lực khác nhau như côn trùng, bệnh tật, tổn thương, sự cạnh tranh của các cây khác, thời tiết và thời gian tự làm cây yếu đi và có thể khiến cây chết. 

Mạng lưới thức ăn

Trong mỗi hệ sinh thái, các vật chất di chuyển theo chu trình dinh dưỡng liên tục thông qua lưới thức ăn, từ thực vật, đến động vật ăn thực vật (động vật ăn cỏ), đến động vật ăn động vật (động vật ăn thịt), đến sinh vật phân hủy và quay trở lại thực vật.

Một loài thực vật hoặc động vật có thể có liên kết cho nhiều mạng lưới thức ăn khác nhau. Ví dụ, trong trường hợp của những động vật ăn thực vật cũng như động vật khác (động vật ăn tạp). Chu kỳ và lưới thức ăn trong rừng khác nhau tùy theo quần thể sinh vật ăn thực vật, sinh vật ăn thịt và sinh vật phân hủy sinh sống ở đó.

Các sinh vật phân hủy như vi khuẩn, nấm và một số động vật không xương sống là những thành viên đặc biệt quan trọng của lưới thức ăn trong môi trường sống trong rừng. Vai trò của chúng là phá vỡ các sợi gỗ, cứng của thực vật có mạch, giúp chu trình dinh dưỡng bắt đầu lại từ đầu.

Rừng cung cấp cho chúng ta những gì?

Hoạt động trong rừng còn cho trẻ những lợi ích mà rừng mang lại cho con người. Chúng được ví như lá phổi xanh của Trái Đất, chúng giúp không khí trong  lành: Do chức năng quang hợp của cây xanh, rừng là một nhà máy sinh học tự nhiên thường xuyên thu nhận CO₂ và cung cấp O₂

Bên cạnh đó, rừng cung cấp nơi trú ẩn của vô vàng loài động – thực vật trên Trái Đất. Mỗi loài đều có một vai trò quan trọng trong hệ sinh thái chính vì thế việc chúng có thể tồn tại trong tự nhiên rất quan trọng. Trẻ có thể học hỏi thêm về ý thức bảo vệ môi trường sống tự nhiên cũng như bảo tồn các loài động vật hoang dã.

70% Trái Đất là nước, nước và rừng có mối quan hệ mật thiết với nhau. Rừng giúp ta dự trữ và điều tiết nước một cách đáng kể. Chúng điều hòa nguồn nước, giảm dòng chảy bề mặt, chuyển nó vào lượng nước ngấm xuống đất và vào tầng nước ngầm. Khắc phục được xói mòn đất, hạn chế lắng đọng lòng sông, lòng hồ, điều hòa được dòng chảy của các con sông, con suối (tăng lượng nước sông, nước suối vào mùa khô, giảm lượng nước sông suối vào mùa mưa).

Tổng kết

Ngoài những kiến thức cơ bản khi trẻ tham gia hoạt động trong rừng trẻ còn có thể rèn luyện thêm những kỹ năng sinh tồn, các hoạt động rèn luyện thể chất hay một số những trò chơi để rèn luyện tư duy.

Chúng ta nên tạo nhiều cơ hội để trẻ có thể tham gia các hoạt động trong rừng vào những dịp hè hay các dịp nghỉ lễ để trẻ có thể khám phá, trải nghiệm và nhận được nhiều bài học mà thiên nhiên mang lại.

5 hoạt động phù hợp cho trẻ – Khám phá thiên nhiên cùng trẻ em

Wanee Vietnam cảm ơn các bạn đọc, hy vọng đây sẽ là thông tin quý giá để bạn có thể tham khảo trước khi cho trẻ tham gia hoạt động trong rừng nhé! Chúc các bé có những trải nghiệm tuyệt vời!