DU LỊCH TRONG BẢO TỒN GIẢI PHÁP NÀO ĐỂ PHÁT TRIỂN

GIẢI PHÁP nào để PHÁT TRIỂN DU LỊCH TRONG BẢO TỒN

Du lịch là gì?

Theo Tổ chức Du lịch Thế giới (World Tourist Organization), một tổ chức thuộc Liên Hợp Quốc, Du lịch bao gồm tất cả mọi hoạt động của những người du hành, tạm trú, trong mục đích tham quan, khám phá và tìm hiểu, trải nghiệm hoặc trong mục đích nghỉ ngơi, giải trí, thư giãn; cũng như mục đích hành nghề và những mục đích khác nữa, trong thời gian liên tục nhưng không quá một năm, ở bên ngoài môi trường sống định cư; nhưng loại trừ các du hành mà có mục đích chính là kiếm tiền. Du lịch cũng là một dạng nghỉ ngơi năng động trong môi trường sống khác hẳn nơi định cư.

Bảo tồn là gì?

Bảo tồn được Meriam Webster định nghĩa là “sự gìn giữ và bảo vệ cẩn thận một thứ gì đó, đặc biệt là quản lý có kế hoạch tài nguyên thiên nhiên để ngăn chặn việc khai thác, phá hủy hoặc bỏ bê”.

Wikipedia định nghĩa nó là “việc bảo tồn hoặc sử dụng hiệu quả các nguồn tài nguyên…”

Định nghĩa đầu tiên của Wiktionary là: “Hành động bảo quản, canh gác hoặc bảo vệ; việc giữ (của một thứ) ở trạng thái an toàn hoặc toàn bộ; sự bảo tồn.” Định nghĩa thứ hai của nó là: “Sử dụng tài nguyên thiên nhiên một cách khôn ngoan”.

Mục từ bách khoa của National Geographic định nghĩa nó là “hành động bảo vệ tài nguyên thiên nhiên của Trái đất cho các thế hệ hiện tại và tương lai”.

Lưu ý rằng:

Tài nguyên thiên nhiên của Trái đất bao gồm không khí, khoáng chất, thực vật, đất, nước và động vật hoang dã. Bảo tồn là chăm sóc và bảo vệ các nguồn tài nguyên này để chúng tồn tại lâu dài cho các thế hệ mai sau. Nó bao gồm duy trì sự đa dạng của các loài, gen và hệ sinh thái, cũng như các chức năng của môi trường, chẳng hạn như chu trình dinh dưỡng.

Bảo tồn tương tự như bảo tồn, nhưng trong khi cả hai đều liên quan đến việc bảo vệ thiên nhiên, họ cố gắng hoàn thành nhiệm vụ này theo những cách khác nhau. Bảo tồn tìm cách con người sử dụng bền vững thiên nhiên cho các hoạt động như săn bắn, khai thác gỗ hoặc khai thác, trong khi bảo tồn có nghĩa là bảo vệ thiên nhiên khỏi sự sử dụng của con người.

Du lịch trong bảo tồn là gì?

Du lịch trong bảo tồn, còn được gọi là du lịch sinh thái, được đặc trưng bởi các hoạt động du lịch nhằm giảm thiểu chất thải môi trường, khuyến khích bảo tồn và giáo dục du khách về các nhu cầu của môi trường. Quá trình bảo tồn thường bắt đầu với một cách tiếp cận tận tâm để lập kế hoạch và đóng gói cho các chuyến đi.

Tại điểm đến du lịch, việc bảo tồn có thể được thực hiện dưới hình thức tái chế và tiết kiệm năng lượng và nước. Một số tour du lịch sinh thái cung cấp thông tin chuyên sâu về các loài động vật có nguy cơ tuyệt chủng, chẳng hạn như dơi và voi. Trong một số trường hợp, các quỹ được tạo ra thông qua các hoạt động du lịch sinh thái được sử dụng để bảo tồn môi trường và kinh tế địa phương.

Hiện trạng phát triển du lịch tại các khu bảo tồn ở Việt Nam

“Trích báo Hà Nội Mới”

Theo Viện Nghiên cứu phát triển du lịch (Tổng cục Du lịch), Việt Nam hiện nay có 23/33 vườn quốc gia, 35/127 khu bảo tồn thiên nhiên có tổ chức hoạt động kinh doanh du lịch sinh thái. Năm 2018, hệ thống các khu bảo tồn đón tiếp 2,39 triệu lượt khách, doanh thu đạt được là hơn 155 tỷ đồng, nộp ngân sách nhà nước hơn 32 tỷ đồng.

Năm 2019, du lịch sinh thái tại các vườn quốc gia đón khoảng 2,5 triệu lượt khách, doanh thu từ hoạt động này đạt khoảng 185 tỷ đồng. Qua đó có thể thấy tiềm năng để phát triển du lịch tại các vườn quốc gia, khu bảo tồn của Việt Nam là rất lớn, quá trình kinh doanh du lịch đã đạt được hiệu quả nhất định.

Theo Tiến sĩ Trương Sỹ Vinh, Phó Viện trưởng Viện Nghiên cứu phát triển du lịch (Tổng cục Du lịch), tài nguyên vườn quốc gia và khu bảo tồn thiên nhiên là tiềm năng rất lớn cho phát triển du lịch. Nguồn tài nguyên này cho phép tạo ra những dòng sản phẩm du lịch có khả năng cạnh tranh, đa dạng, cải thiện thu nhập cho cộng đồng, góp phần cho công tác bảo tồn hệ sinh thái và bảo vệ môi trường.

Tuy nhiên, việc quản lý, khai thác tiềm năng du lịch sinh thái hiện nay còn tồn tại nhiều bất cập. Theo Tiến sĩ Bùi Thị Minh Nguyệt, Trưởng khoa Kinh tế và Quản trị kinh doanh, Trường Đại học Lâm nghiệp, hiện số lượng khách du lịch đang tập trung đông ở một số vườn quốc gia, như: Ba Vì, Cát Tiên, Cúc Phương, Hoàng Liên, Phong Nha – Kẻ Bàng…

Mặc dù đem lại nguồn thu khá lớn nhưng phát triển du lịch tại các vườn quốc gia vẫn thiếu tính chủ động trong việc gắn với cộng đồng địa phương và hoạt động bảo vệ môi trường, cảnh quan. Nhiều nơi còn thiếu quảng bá và ít sản phẩm du lịch mang tính đặc thù nên chưa thu hút được khách du lịch.

Về vấn đề này, Phó Giáo sư, Tiến sĩ Lê Xuân Cảnh, nguyên Viện trưởng Viện Sinh thái và tài nguyên sinh vật (Viện Hàn lâm khoa học và công nghệ Việt Nam) cũng cho rằng, các vườn quốc gia đang thiếu quy hoạch, đầu tư và dự án kinh doanh bài bản. Việc gắn phát triển du lịch cộng đồng với phát triển tài nguyên thiên nhiên cần phải được thực hiện đồng bộ để không ảnh hưởng đến bảo tồn thiên nhiên.

Các giải pháp để phát triển

Giải pháp để có thể khai thác hết tiềm năng du lịch từ các vườn quốc gia đang là bài toán của các địa phương và các đơn vị kinh doanh du lịch.

Theo ông Nguyễn Đức Tùng, Viện phó Viện Môi trường và Phát triển bền vững (Hội Bảo vệ thiên nhiên và môi trường Việt Nam), các địa phương cần phải hoàn thiện chính sách quản lý cũng như khuyến khích đầu tư phát triển du lịch sinh thái trong các vườn quốc gia, khu bảo tồn thiên nhiên; xây dựng bộ tiêu chí lựa chọn nhà đầu tư; nâng cao nhận thức và đào tạo về du lịch sinh thái cho các nhà đầu tư để tạo ra những sản phẩm du lịch hấp dẫn, thu hút du khách hơn…

Bàn thêm về giải pháp cho việc phát triển du lịch sinh thái tại các vườn quốc gia, Tiến sĩ Nguyễn Thị Phương Loan, Trường Đại học Khoa học tự nhiên (Đại học quốc gia Hà Nội) cho rằng, du lịch sinh thái được thực hiện dựa vào tài nguyên thiên nhiên và tài nguyên văn hóa, do vậy cần phải xây dựng được các sản phẩm du lịch khai thác cả 2 loại tài nguyên này.

Đặc biệt, nên hướng tới một đối tượng khá mới là các gia đình trẻ có thu nhập trung bình. Các địa phương cần xây dựng các mô hình giáo dục cộng đồng “cầm tay chỉ việc” để cộng đồng thực sự được tham gia, được hưởng lợi và có đóng góp tích cực cho phát triển du lịch sinh thái.

Phó Giáo sư, Tiến sĩ Lê Xuân Cảnh lưu ý thêm, các địa phương dù đẩy mạnh phát triển du lịch vẫn cần có kế hoạch, chính sách bảo vệ rừng, tài nguyên thiên nhiên. Việc xây dựng thêm nhiều sản phẩm du lịch mang tính trải nghiệm cho du khách là rất cần thiết nhưng cần lưu ý không làm “tổn thương” đến thiên nhiên, đó mới là cách làm du lịch sinh thái đúng.

Hợp tác du lịch bảo tồn với WANEE bằng việc để lại thông tin