Thiền, 3 lợi ích và 5 phương pháp thực hành thiền trong cuộc sống

Bài viết được tổng hợp với mục đích giúp người đọc có một cái nhìn tổng quan về thiền cũng như những lợi ích và các phương pháp cơ bản về thực hành thiền trong cuộc sống – Update 4/2023

Đôi nét về Thiền, Thiền trong tôn giáo và cuộc sống hiện đại

Giới thiệu: thiền là gì, ý nghĩa và lịch sử

Thiền là một phương pháp tập trung tâm trí, giúp con người giải tỏa căng thẳng và trầm tư trong cuộc sống. Từ rất lâu, nó đã trở thành một phương pháp rèn luyện tâm hồn phổ biến trong nhiều tôn giáo và truyền thống tâm linh khác nhau.

Ý nghĩa của thiền là tập trung tâm trí vào hiện tại, để có thể tìm thấy sự bình an và niềm vui trong cuộc sống. Nó giúp con người trở nên bình tĩnh và thanh tịnh, giảm bớt căng thẳng, lo âu và tâm trạng tiêu cực. Thực hiện thiền cũng giúp con người tăng cường khả năng tập trung, rèn luyện sự kiên trì và tăng cường sức khỏe tinh thần và thể chất.

Lịch sử của thiền được ghi nhận từ hàng ngàn năm trước đây. Thiền đã được phát triển từ những tôn giáo và truyền thống tâm linh như đạo Phật, đạo Thiên Chúa giáo, đạo Hindu và đạo Hồi giáo. Thiền đầu tiên được giới thiệu tại Ấn Độ, với mục đích giúp con người trở nên bình an và thanh tịnh. Từ đó, thiền đã được phổ biến rộng rãi và trở thành một phương pháp rèn luyện tâm hồn được sử dụng trên toàn thế giới.

“Thiền được sinh ra ở Ấn Độ, lớn lên ở Trung Hoa và nở hoa ở Nhật Bản.“

Thiền – Osho

Tầm quan trọng của thiền trong cuộc sống hiện đại

Trong cuộc sống hiện đại, với cuộc sống bận rộn và áp lực công việc, thiền trở thành một phương pháp giúp con người giảm căng thẳng và cân bằng tinh thần. Thiền giúp chúng ta tập trung vào hiện tại, tách bỏ những suy nghĩ phiền muộn và lo lắng về tương lai, giúp ta tìm thấy bình an và niềm vui trong cuộc sống.

Thiền cũng được sử dụng trong nhiều lĩnh vực khác nhau, từ y tế đến giáo dục và kinh doanh. Nhiều nghiên cứu đã chỉ ra rằng thiền có thể giúp cải thiện sức khỏe tâm lý và tinh thần, giảm stress và lo âu, tăng khả năng tập trung, cải thiện giấc ngủ và giảm đau.

Vì vậy, thiền đã trở thành một phương pháp tâm linh và sức khỏe phổ biến trên toàn thế giới, được sử dụng bởi hàng triệu người để giúp tăng cường trí tuệ và sự tỉnh táo, cải thiện sức khỏe và tạo ra một cuộc sống hạnh phúc và bình an.

Các phương pháp thiền

Có 5 phương pháp thiền phổ biến là: Thiền định, Thiền Vipassana, Thiền Zen, Thiền Truyền thống (tôn giáo), Thiền Yoga.

Trong đó Thiền định, người thực hành thường tập trung vào một điểm nhất định, chẳng hạn như hơi thở, trong khi trong Thiền Vipassana, người thực hành tập trung vào việc quan sát và hiểu rõ các cảm giác và suy nghĩ của mình. Thiền Zen thường liên quan đến việc tìm kiếm sự trực tiếp và tinh tế về tâm linh thông qua các bài tập về đốt ngọn nến, giải đố và thảo luận. Thiền Truyền thống thường liên quan đến các hình thức truyền thống của thiền ở các nước Đông Á, như Thiền Tịnh Độ ở Việt Nam hoặc Thiền Soto ở Nhật Bản.

Cuối cùng, Thiền Yoga thường kết hợp các bài tập về cơ thể, hơi thở và tập trung để giúp người thực hành đạt được sự cân bằng giữa thể chất và tâm trí.

Một điểm chung của các phương pháp thiền là đều tập trung vào việc rèn luyện khả năng tập trung và giúp người thực hành đạt được trạng thái tâm linh cao hơn. Tuy nhiên, cách tiếp cận và phương pháp tập luyện của từng phương pháp thiền có thể khác nhau và phù hợp với từng người thực hành khác nhau.

Để chọn phương pháp thiền phù hợp với mình, người thực hành nên tìm hiểu kỹ về các phương pháp này và thử nghiệm để tìm ra phương pháp thiền phù hợp nhất với bản thân.

Thiền định

Xuất phát từ đạo Phật, phổ biến ở châu Á và thế giới.
Tập trung vào việc giữ tâm trí trong tình trạng tĩnh lặng bằng cách tập trung vào một điểm nhất định (thường là hơi thở hoặc một câu chữ).
Tập trung vào việc kiểm soát và giảm bớt những suy nghĩ phiền muộn và các cảm xúc tiêu cực.
Giúp cải thiện tập trung, giảm căng thẳng, lo lắng, tăng cường sự bình tĩnh và tăng khả năng quản lý tâm trí.

Thiền Vipassana

Xuất phát từ đạo Phật, phổ biến ở châu Á và thế giới.
Tập trung vào việc quan sát sâu sắc cảm nhận và ý thức của con người, giúp hiểu rõ hơn về bản chất của sự tồn tại và bản thân.
Yêu cầu người thực hành tập trung vào hơi thở và cảm nhận các cảm giác, suy nghĩ và tình cảm của mình một cách chính xác và trung thực.
Giúp rèn luyện sự tập trung và kiểm soát tâm trí, cải thiện sức khỏe tinh thần và thể chất, và đem lại sự thanh thản và bình yên trong cuộc sống.

Thiền Zen

Xuất phát từ đạo Phật, phổ biến ở Nhật Bản và châu Á.
Tập trung vào việc tìm hiểu bản chất của tâm và thực tại, thông qua các thực hành như ngồi thiền, đi thiền, lao động thiền, thơ ca thiền, v.v.
Tập trung vào việc trải nghiệm một trạng thái tâm trí sáng suốt, tỉnh thức, và tinh tế, qua đó giúp giải thoát khỏi những rào cản tâm lý và giới hạn tư duy.
Giúp rèn luyện sự tập trung và kiểm soát tâm trí, cải thiện sức khỏe tinh thần và thể chất, và đem lại sự thanh thản và bình yên trong cuộc sống.

Thiền Truyền thống

Thiền Truyền thống xuất phát từ các tôn giáo truyền thống như Thiên chúa giáo, Phật giáo, Hồi giáo, v.v. phương pháp này không chỉ tập trung vào việc tìm hiểu và kết nối với Thượng Đế hoặc đạo lý của đạo truyền thống, mà còn bao gồm các kỹ thuật thiền định để đạt được trạng thái tĩnh lặng và sự tỉnh táo trong tâm hồn.

Trong thiền Truyền thống, người tập trung vào việc đọc kinh, nhận thức về sự hiện diện của Thượng Đế hoặc tìm hiểu về các đạo lý và quy tắc của đạo truyền thống. Bên cạnh đó, họ cũng tập trung vào việc tập trung tâm trí và lắng nghe bên trong để tìm kiếm sự kết nối với Thượng Đế hoặc sự thực tại tối cao.

Thiền Yoga

Thiền Yoga là một phương pháp thiền xuất phát từ Ấn Độ và thường được kết hợp với các bài tập yoga. Nó có một số nét tương đồng với Thiền định, tập trung vào việc kiểm soát hơi thở và tâm trí. Tuy nhiên, Thiền Yoga còn tập trung vào việc kết hợp các động tác cơ thể và vận động để giúp tinh thần và cơ thể trở nên khỏe mạnh và cân bằng hơn. Thiền Yoga được coi là một phương pháp thiền hữu hiệu để cải thiện sức khỏe và tăng cường sự tập trung, đồng thời giúp đạt được trạng thái tịnh tâm và thanh thản.

Lợi ích của thiền

Thiền là một phương pháp tập trung vào hơi thở và cảm nhận cơ thể, giúp chúng ta thư giãn, giải tỏa stress và tạo cảm giác bình an. Điều này đem lại rất nhiều lợi ích cho sức khỏe và tinh thần của con người.

Lợi ích về tâm lý của thiền bao gồm giảm stress, tăng khả năng tập trung, cải thiện trí nhớ, giảm bệnh lo âu và trầm cảm. Thiền giúp tăng cường khả năng chịu đựng và xử lý căng thẳng, tăng sự tự tin và sự thoải mái trong các tình huống khó khăn.

Lợi ích về sức khỏe của thiền bao gồm giảm huyết áp, giảm nguy cơ bệnh tim, cải thiện chức năng hô hấp, giúp giảm đau và mệt mỏi. Thiền cũng giúp tăng cường hệ miễn dịch của cơ thể, cải thiện giấc ngủ và giúp tăng cường khả năng chống lại các bệnh lý.

Lợi ích về tinh thần của thiền là giúp giải phóng tinh thần, đem lại sự an tâm, bình yên và cân bằng tinh thần. Thiền giúp ta phát triển khả năng nhìn nhận vấn đề một cách trung lập và đối xử với chúng một cách khách quan hơn. Nó cũng giúp tăng cường sự tự nhận thức, giúp ta hiểu rõ hơn về bản thân và người khác.

Trên cơ sở những lợi ích trên, thiền trở thành một phương pháp giúp cho con người đạt được sự cân bằng, tăng cường sức khỏe và tinh thần, và đạt được một cuộc sống có ý nghĩa hơn.

Các lưu ý và tips để giúp thực hành thiền hiệu quả hơn

Tìm một không gian yên tĩnh: Chọn một nơi yên tĩnh, không có nhiều ồn ào và không bị gián đoạn để giúp cho quá trình tập trung và thực hành thiền hiệu quả hơn.

Ngồi đúng tư thế: Để tập trung được vào hơi thở hoặc cảm giác cơ thể, bạn cần ngồi đúng tư thế. Hãy ngồi thẳng lưng, đặt tay trên đầu gối và đặt chân thẳng trên mặt đất. Nếu cần, bạn có thể sử dụng một tấm thảm hoặc gối để giúp cho tư thế ngồi thoải mái hơn.

Đọc thêm về bài: Các tư thế ngồi thiền

Tập trung vào hơi thở: Hơi thở là cách thức đơn giản nhất để tập trung vào. Hãy tập trung vào cảm giác của hơi thở khi bạn hít và thở ra. Không cần thay đổi hoặc kiểm soát hơi thở của mình, chỉ cần tập trung vào cảm giác.

Tập trung vào cảm giác cơ thể: Bạn cũng có thể tập trung vào cảm giác của cơ thể mình. Bắt đầu từ đầu, hãy chú ý đến cảm giác của từng phần của cơ thể, từ đầu đến chân. Nếu bạn cảm thấy đau đớn hoặc không thoải mái ở bất kỳ phần nào của cơ thể, hãy tập trung vào đó và cố gắng giải tỏa cảm giác đó.

Tập trung vào tâm trí: Tập trung vào tâm trí là một kỹ thuật thiền khó hơn, nhưng nó có thể giúp bạn đạt được trạng thái tịnh tâm và sự hiểu biết sâu sắc hơn về bản chất của sự tồn tại. Hãy tập trung vào suy nghĩ và cảm xúc của bạn và cố gắng để giải tỏa chúng.

Không đánh giá và không phán xét: Trong quá trình thực hành thiền, bạn sẽ có rất nhiều suy nghĩ và cảm xúc. Đừng phán xét hoặc đánh giá bất kỳ điều gì, hãy cho chúng đi và tập trung trở lại vào thực hành thiền.

Thực hành thường xuyên: cần được thực hiện thường xuyên, đều đặn để có thể đạt được hiệu quả tốt nhất. Một vài lưu ý để thực hành thường xuyên bao gồm:

• Thực hiện vào cùng thời gian mỗi ngày: Lên kế hoạch cho một khoảng thời gian cố định để thực hành thiền hàng ngày, ví dụ như 10 phút vào mỗi buổi sáng hoặc tối. Thời gian này sẽ giúp bạn tạo thói quen thực hành thiền đều đặn.
• Thực hành với sự kiên nhẫn và không đánh giá bản thân: Trong quá trình thực hành, hãy cố gắng giữ tâm trí trong trạng thái yên tĩnh và không đánh giá bản thân. Những suy nghĩ vô tình xuất hiện, hãy để chúng qua đi và quay trở lại tập trung vào hơi thở, cảm giác cơ thể hoặc tâm trí.
• Kết hợp với thực hành khác: Thực hành thiền cũng có thể được kết hợp với các hoạt động khác như yoga, tập thể dục hoặc đọc sách để giúp tâm trí và cơ thể giữ được trạng thái bình yên.
• Thực hành dưới sự hướng dẫn của một người thầy: Nếu bạn mới bắt đầu thực hành thiền, hãy tìm kiếm sự hướng dẫn của một người thầy có kinh nghiệm để được hướng dẫn cách thực hành đúng cách và đạt được hiệu quả tốt nhất.

Kinh nghiệm thực hành thiền

Kinh nghiệm thực hành thiền của mỗi người đều là khác nhau và phụ thuộc vào nhiều yếu tố, chẳng hạn như nền tảng tâm linh, trình độ thực hành, tâm trạng, môi trường thực hành và thời gian thực hành.

Nếu bạn quyết tâm và kiên trì thực hành thiền thường xuyên, nó sẽ đem lại nhiều lợi ích cho sức khỏe và tinh thần của bạn. Một số lợi ích bao gồm giảm stress, tăng cường khả năng tập trung và trí nhớ, cải thiện giấc ngủ, giảm đau và mệt mỏi, cân bằng tinh thần, giúp giải phóng tinh thần, đem lại sự an tâm, bình yên và cảm giác hạnh phúc.

Thực hành thiền có thể đối mặt với nhiều thách thức, chẳng hạn như khó khăn trong việc tập trung, khó khăn trong việc kiểm soát tâm trạng, hoặc khó khăn trong việc thực hiện các kỹ thuật thiền. Tuy nhiên, với sự kiên trì và sự hướng dẫn đúng đắn, bạn có thể vượt qua những thách thức đó và đạt được các lợi ích của thiền.

Cảm ơn bạn đã đọc hết bài viết này, bài viết đang ở mức độ sơ khởi hiểu biết và khả năng tổng hợp của WANEE, chúng tôi sẽ tiếp tục hoàn thiện bài viết này giúp bạn đọc cũng như chúng tôi hiểu sâu hơn về những lợi ích và các cách ứng dụng nó trong đời sống hằng ngày.